Hạ tầng vùng núi khởi sắc nhờ giảm nghèo bền vững trong xây dựng nông thôn mới

Hạ tầng vùng núi khởi sắc nhờ lồng ghép nguồn lực giảm nghèo

Việc triển khai đồng bộ chính sách sinh kế, hạ tầng và hỗ trợ an sinh đã tạo nên chuyển biến tích cực, củng cố nền tảng phát triển bền vững cho người dân nông thôn. Những bước tiến này không chỉ cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn nâng chất các tiêu chí trong xây dựng NTM.

Trong giai đoạn 2021-2025, công tác giảm nghèo bền vững tiếp tục được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, có vai trò hỗ trợ trực tiếp và thúc đẩy thực hiện hiệu quả xây dựng NTM, nhất là tại các vùng đặc biệt khó khăn. Các chính sách hỗ trợ giảm nghèo được triển khai đồng bộ, kịp thời, ngày càng sát với thực tiễn, tập trung vào hỗ trợ sinh kế, phát triển sản xuất, đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu và nâng cao chất lượng đời sống người dân nông thôn.

Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều năm 2024 đã giảm xuống còn 1,93%, đạt chỉ tiêu giảm bình quân 1-1,5%/năm, trong đó, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều khu vực nông thôn giảm xuống còn khoảng 3,1%; tỷ lệ hộ nghèo vùng dân tộc thiểu số và miền núi giảm bình quân 3-4%/năm. Người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số từng bước được tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ xã hội cơ bản, kỹ năng sản xuất, tạo việc làm và cơ hội phát triển kinh tế.

Nhiều địa phương như Hà Giang, Sơn La, Trà Vinh, Sóc Trăng đã có chuyển biến rõ rệt nhờ triển khai hiệu quả các chính sách giảm nghèo gắn với thực hiện tiêu chí xây dựng NTM.

Song song đó, việc phối hợp và lồng ghép các chương trình, nguồn lực càng làm tăng hiệu quả của công tác giảm nghèo. Công tác lồng ghép nguồn lực giữa Chương trình MTQG GNBV, Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi với Chương trình MTQG xây dựng NTM được tăng cường.

Các chương trình này đã góp phần đầu tư hàng nghìn công trình hạ tầng thiết yếu như đường giao thông, điện, nước, trường học, trạm y tế, nhà văn hóa..., hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng sinh kế, đào tạo nghề, nâng cao năng lực cộng đồng, qua đó trực tiếp hoàn thiện các tiêu chí thu nhập, tỷ lệ hộ nghèo, lao động, tổ chức sản xuất và cơ sở hạ tầng của Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM.

Đến nay, cả nước có 80,2% số xã đạt tiêu chí 11 về tỷ lệ nghèo đa chiều (giảm nhẹ 0,5% so với cuối năm 2021). Một số tỉnh có số hộ nghèo thấp hoặc có nhiều huyện không còn hộ nghèo đã xây dựng chuẩn nghèo riêng của tỉnh để có giải pháp giảm nghèo, nâng cao đời sống cho nhân dân.

Xóa nhà tạm và nhân rộng mô hình sinh kế – những điểm sáng từ cơ sở

Cùng với giao thông và dịch vụ xã hội, nhà ở dân cư ở vùng núi tiếp tục được cải thiện mạnh. Đến hết tháng 6/2025, cả nước đã hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát được gần 264.522 căn (trong đó: khánh thành 229.328 căn và khởi công, xây dựng dở dang 35.194 căn).

Nhiều địa phương đã huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước và vận động xã hội hóa để hỗ trợ xây mới, sửa chữa nhà ở cho hộ nghèo, cận nghèo. Qua đó, từng bước nâng cao chất lượng nhà ở khu vực nông thôn, góp phần bảo đảm an sinh xã hội và hoàn thiện tiêu chí về nhà ở dân cư. Đến nay, đã có 88,4% số xã đạt tiêu chí 09 về Nhà ở dân cư (tăng 3,5% với cuối năm 2021). Dự kiến đến hết tháng 10/2025, cơ bản hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước.

Không chỉ dừng lại ở hỗ trợ nhà ở, các mô hình giảm nghèo sáng tạo tiếp tục tạo giá trị thực chất cho cộng đồng. Một số mô hình giảm nghèo hiệu quả được triển khai tại các địa phương, tiêu biểu như: Mô hình hỗ trợ xi măng làm đường giao thông nông thôn ở Hà Giang; mô hình trồng cây ăn quả gắn với thị trường tại Sơn La; phát triển dược liệu kết hợp du lịch cộng đồng tại Kon Tum; mô hình hỗ trợ bò sinh sản và tổ chức sản xuất theo nhóm hộ tại Bình Định… Các mô hình này đã góp phần cải thiện thu nhập, nâng cao chất lượng đời sống và lan tỏa các cách làm hiệu quả.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, nhiều thách thức vẫn đặt ra cho công tác giảm nghèo tại vùng khó, việc huy động nguồn lực tại các địa phương khó khăn vẫn còn hạn chế. Một số tiêu chí quan trọng như quy hoạch, văn hóa, môi trường chưa nằm trong phạm vi hỗ trợ từ Chương trình giảm nghèo hoặc Chương trình phát triển KT-XH vùng dân tộc thiểu số. Áp lực cân đối ngân sách địa phương, hạn chế trong xã hội hóa nguồn lực và khó khăn trong triển khai đồng bộ các chính sách đã ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng giảm nghèo và xây dựng NTM ở các xã nghèo.

Từ những kết quả và thách thức đó có thể thấy, giảm nghèo bền vững không chỉ là mục tiêu trước mắt mà còn là bước đi chiến lược trong phát triển nông thôn. Tổng thể, công tác GNBV giai đoạn 2021-2025 đã có những đóng góp thiết thực vào mục tiêu nâng cao đời sống người dân, thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền và thúc đẩy tiến trình xây dựng NTM một cách bền vững, toàn diện. Đây là nền tảng quan trọng để thực hiện thành công mục tiêu phát triển nông thôn giàu đẹp, văn minh trong thời gian tới.